Powoli nadchodzi (nadpływa?) kolejny sezon Wikingów. Jako, że mój tekst okolicznościowy z powodu poprzedniego sezonu, zatytułowany „Czasy i świat Ragnara Lodbrocka” zrobił dużą furorę i po dziś dzień jest popularny myślę, że sensowne byłoby napisanie jego kontynuacji. Tak więc dziś zajmiemy się przedstawieniem tej postaci i jej krewniaków z punktu widzenia historii.

Ragnar Lodbrok – czy istniał?

Ragnar Lodbrok jest postacią półlegendarną, a spór o jego istnienie nigdy nie zostanie rozwiązany. Jego imię notowane jest w prawdzie zarówno w skandynawskich sagach jak i kronikach angielskich, a do pochodzenia lub pokrewieństwa z nim pretendowało wiele postaci historycznych (w tym między innymi Wilhelm Zdobywca) jednak mimo to jego istnienie jest wątpliwe.

Jego postać jest w prawdzie wymieniana w Gesta Dannorum, Sadze o Ragnarze oraz Sadze o Synach Ragnara, jednak wersje tych dokumentów, jakimi dysponują współcześni uczeni nie pochodzą z jego epoki. Przeciwnie: powstały dobre trzy stulecia później, tak więc równie dobrze mogą zawierać fikcję, prawdę historyczną lub też stanowić fuzję kilku faktycznych postaci i ich dokonań w jednego superwikinga.

Co więcej zgodne z duchem epoki byłoby przypisanie samemu Ragnarowi nie tylko jego czynów, ale też czynów jego ludzi i wasali, w szczególności tych dokonanych na jego polecenie lub w jego imieniu. Mimo to uważa się, że u podstaw opowieści leży jakieś ziarno prawdy. W efekcie Ragnara Lodbroka historycy utożsamiają z:

•   literackim alterego króla Horika I
•   lub króla Regifrida
•   bezimiennym królem Danii, z którym wojny toczył inny (historyczny) król tego kraju Harald
    Klak.
•   Notowanym w kronikach francuskich wikingiem imieniem „Reginherus” który ograbił Paryż w
    połowie IX wieku.
•   Rognovaldem notowanym w pochodzących z IX wieku Kronikach Irlandkich.
•   Mało istotnym ojcem Ubby, Halfdana i Ivara Ragnarsonów (którzy bez wątpienia są postaciami historycznymi), któremu dorobiono legendarną otoczkę, by wzmocnić znaczenie polityczne synów.

Zgodnie z tradycją Ragnar Lodbrock miał być synem króla Danii Gudfreda oraz kuzynem króla Szwecji imieniem Sigurd Hrind lub Sigurd Ring (istnieją różne transliteracje na język polski). Inne źródła wskazują, że było odwrotnie i Ragnar był kuzynem Gudfreda i synem Sigurta. Zasłynął wyprawami na Anglię, Irlandię, Szkocję i Francję, które przyniosły mu wielką fortunę. Miał złupić szereg angielskich królestw i miasto Paryż.

Ragnar był trzykrotnie żonaty. Jego żonami były: tarczowniczka Lagherta, księżniczka Aslung oraz nie występująca w serialu córka jarla Gotlandii Thora Borgarhj. Ojciec, by ustrzec ją przed zalotnikami i uprowadzeniem (porywanie żon było rozpowszechnionym zwyczajem w świecie germansko-normańskiej) miał postawić na jej straży smoka. Ragnar zabił jednak gada i uwiódł dziewczynę (teraz widzicie dlaczego historycy dość sceptycznie podchodzą do sag).

Mieli dwoje synów: Eirikra i Agnara, którzy jednak polegli w boju ze zdradzieckim wasalem Ragnara Eisteinem Belim, który ogłosił się królem Szwecji. Pomścił ich Bjorn Żelaznoboki.

Thora zmarła krótko wcześniej, a Ragnar poślubił Aslung.

Podczas jednego z rajdów szczęście odwróciło się od Ragnara i został pojmany przez swego wroga, króla Aellę (według niektórych opowieści: podstępem) i wtrącony do jamy pełnej żmij, gdzie zmarł. Gdy wieść o tym dotarła do jego synów zgromadzili oni siłę, która do historii przeszła jako Wielka Armia Niewiernych, a po której przejściu przez Anglię nie pozostał kamień, który był oparty na innym kamieniu…

Jeżeli jednak Ragnar Lodbrok faktycznie był owym Reginherusem, który ograbił Paryż to jego śmierć wygląda inaczej.

Głównym celem ataku na Paryż było złupienie klasztoru Saint German des Press, podówczas najpewniej najbogatszego klasztoru w Europie Zachodniej. Przedsięwzięcie nie udało się do końca: mnisi, ostrzeżeni wcześniej o zbliżaniu się Wikingów uciekli zabierając ze sobą skarb i relikwie. Najeźdźcy pozostawili święty przybytek niemal nietkniętym, ograbili jednak jego piwnice z winami, a niepowodzenie odbili sobie łupiąc Paryż, w którym zdobyli niemalże trzy tony złota i srebra. Z takim łupem powrócili na dwór króla Danii Eryka.

Tam Reginherus miał tak głośno chełpić się swym świętokradztwem, że święty German osobiście objawił się królowi i jego dworzanom, po czym śmiertelnie raził Reginherusa, co uznano za cud.

Część historyków uważa jednak, że koniec wikinga obył się w bardziej przyziemny sposób i za jego śmierć odpowiadał właśnie Eryk, który zgładził go zazdrosny o bogactwo, sławę i przede wszystkim posłuch wśród wojowników.

Bjorn Żelaznoboki

Bjorn Żelaznoboki był synem Ragnara, choć źródła nie są zgodne z której żony.

W imieniu swego ojca już w młodości dowodził jego flotą. Poprowadził liczne napady, w większości udane. Złupił Francję i Hiszpanię, gdzie założył bazę wypadową na Gibraltarze, a następnie wtargną na Morze Śródziemne zanosząc gniew pogan zarówno do świata islamu jak i chrześcijańskiego. Dotarł do Pizzy i ją również ograbił, a następnie zmienił w kolejną bazę wypadową.

Po złupieniu tego miasta zaatakował Lukkę, którą – zmylony przez rozmiar murów miejskich – uznał za Rzym. Pod jej murami symulował atak duszności, oświadczając, że tknęła go kara Boga i jest pewien, że umrze, jeśli nie zostanie ochrzczony. Dowodzący obroną miasta biskup zinterpretował to jako cud, zaprosił więc go do miasta, w nadziei, że nawróceni poganie odstąpią od oblężenia.

Niestety w katedrze Bjorn odzyskał siły. wraz z towarzyszami przebił się do wrót miasta i otworzył je, wydając Lukkę na pastwę swych ludzi (w serialu analogiczny czyn przypisany został jego ojcu).

Jego dokonania w Italii sprawiły jednak, że Saraceni, których też wielu wysłał na spotkanie z Bogiem mieli czas, by zgromadzić flotę, która obległa jego bazę na Giblartarze. Bjorn rozbił ją w bitwie tracąc jednak 40 okrętów od greckiego ognia i pocisków z katapult.

Po tym wydarzeniu powrócił do Szwecji, by wieść żywot człowieka bogatego.

Niestety sukcesy Bjorna wzbudziły zazdrość jego ojca. Ten, by uniemożliwić swym synom detronizację wyznaczył na namiestnika Szwecji Einsteina Belę. Bjorn, który również miał chrapkę na tą prowincję nie zrobił nic z faktem. Dobrze wiedział bowiem, że Einstein koniec końców się zbuntuje i narazi czymś Ragnarowi. Tak też się stało: Einstein zrzucił władzę Ragnara i zamordował dwóch przyrodnich braci Bjorna.

Ten, wraz z kolejnym bratem i przy wydatnej pomocy Aslung zrobili mu Krwawego Orła, po czym, już z łaską Ragnara ogłosił się królem Szwecji.

Wkrótce jednak Ragnar pozazdrościł synowi sukcesów, postanowił więc najechać Anglię, gdzie został zabity.

Po jego śmierci Bjorn pomógł braciom pomścić ojca na Anglikach. Rabowanie tak im się spodobało, że dodatkowo pomścili go też na Szkotach, Walijczykach, Irlandczykach, we Francji, Hiszpanii, na Saracenach i Włochach.

Później wrócili do domów, by podzielić królestwo Ragnara i żyć życiem ludzi bogatych.

Miał synów Refil-a i Erika Bjornsona.

Ivar Bezkostny

Nazywany tak z nieznanych powodów: prawdopodobnie był chromy, delikatnej budowy lub cierpiał na jakąś chorobę kości.

Wraz z braćmi wziął udział w zemście na królu Aelle. Po tym wydarzeniu pozostał z bratem Ubbą w Anglii, którą postanowili uczynić swoim królestwem. Na czele Wielkiej Armii Niewiernych ruszyli na podbój, zdobywając wszystkie królestwa Anglii poza Wessexem. Ten, broniony przez króla Aethelreda (Alfreda) Wielkiego i w koalicji z odwiecznym wrogiem Sasów: Walijczykami (których Wikingowie też dali się we znaki) zdołał odeprzeć ich ataki.

Po tym, jak w walkach o Esseks zginął Ubba, Ivar znika z angielskich kronik. Część badaczy spekuluje, że powrócił do Skandynawii. Inni wiążą go z normańskim królem Imarem, który założył w tym okresie swe królestwo w Irlandii.

Sigurd Wężowe Oko

Nazwany tak, gdyż urodzić miał się ze znakiem węża zjadającego własny ogon w lewym oku.

W młodości wziął udział wraz ze swym ojcem w niebezpiecznej wyprawie przez ziemię współczesnej Rosji (w większości bezludne) i Hellespont do Konstantynopola. Ragnar z synem przebyli, podówczas niemal bezludne pustkowia Rusi i dotargawszy do miast greckich na Krymie sprzedali jeńców jako niewolników.

Gdy okazało się, że towar im się skończył, a Grecy wciąż mają całkiem dużo złota ograbili ich, po czym wrócili do domu. Po tym wydarzeniu Sigurd wziął udział wraz z ojcem w wyprawie na Wyspy Szkockie, gdzie bawili przez kilka lat.

Był bardzo związany z ojcem i po jego śmierci to właśnie on miał zjednoczyć swych braci i zebrał Wielką Armię Niewiernych, która spustoszyła Anglię. Następnie wrócił do Skandynawii, gdzie wraz z braćmi podzielili ziemie ojca. Sigurdowi przypadły Zelandia, Skania i Wyspy Duńskie, które dały początek współczesnej Danii.

Miał dwoje dzieci: syna Hardkanuta i córkę Aslung nazwaną tak po babce.

Halfdan Ragnarson

Wraz z braćmi brał udział w inwazji Wielkiej Armii Niewiernych na Anglię oraz podboju tego kraju. Po ukonstytuowaniu trwałej bazy Wielka Armia podzieliła się na dwie części. Halfdan ze swymi ludźmi najechał Szkotów i Brytów oraz opanował ich ziemie. Następnie przekroczył morze i zaatakował wspierające ich królestwo innego wikinga: Eysteina Olafsonna, którego „zabił podstępem” (i tyle o tym wiadomo).

Po zakończeniu podboju Anglii został przez swych braci wyznaczony na króla ziem celtyckich. Jego władza nie była jednak pewna, a Irlandczycy mocno opierali się rządom pogan. W efekcie czego doszło do powstania, w trakcie tłumienia którego zginął w bitwie pod Srangford Lough.

Ubba Ragnarson

Ubba. Tym razem jednak nie z „The Vikings” ale z „The Last Kingdom” na podstawie ksiązki o tym samym tytule Bernarda Conrwella. Jeśli podobali wam się Wikingowie, to polecam również i ten serial. Jest chyba nawet lepszy.

Zwany też jako Ubbe, Ubbi lub Hubba. Identyfikowany jest też z Guthrumem, historycznym wodzem wikingów, który podbił znaczną część Anglii. Nie jest jasne, czy Ubba był jednym z wodzów Guthruna czy też tą samą postacią, a źródła są sprzeczne.

Po dokonaniu zemsty na królu Aelle Wielka Armia podzieliła się na dwie części. Część Halfdana ruszyła na Celtów, część pod dowództwem Guthruna i / lub Ubby skupiła się na podbijaniu Anglii. Po zamęczeniu na śmierć Edmunda, króla Essexu ruszył na Wesseks. Pierwsza wyprawa niemal zdołała opanować ten kraj, niestety lokalny król Alfred Wielki pokonał go w bitwie.

I w tym momencie ponownie pojawiają się niejasności, część źródeł twierdzi bowiem, że Ubba w tej bitwie zginął i został pochowany w kurhanie niedaleko pola walki. Faktycznie archeologiczne zbadanie kurchanu wykazało jednak, że był on dużo starszy i pochodził z o wiele wcześniejszej epoki, jeszcze z przed przybycia Celtów na wyspie. Sugeruje to, że „Ubba” mogło być innym imieniem Guthruna, który kontynuował walkę. Bez większego szczęścia jednak: nie zdołał zdobyć Wessexu, przeciwnie został kolejny raz pokonany i musiał zawrzeć pokój z Anglikami i przyjąć chrzest.

Wybrał imię Athlestan.

Rollo

-Rollo Kulawy zwany też Rollonem, Rolfem lub Rudolfem był pierwszym księciem Normandii. Jego związki z Ragnarem są niejasne, niektórzy badacze faktycznie przypisują im pokrewieństwo, a być może braterstwo. Ogólnie rzecz biorąc Rollo wiązany był z kilkoma władcami Szwecji i Norwegii, a także z Islandią. Jego pochodzenie pozostaje niepewne.

Zgodnie ze źródłami normańskimi Rolf miał zostać wygnany ze Szwecji w roku 875. Początkowo brał udział w napadach na Anglię, potem także na ziemie Franków. Uczestniczył w oblężeniu Paryża, przy czym był tylko jednym z pomniejszych wodzów. Opanował ziemie u ujścia Sekwany, które stały się zaczątkiem przyszłej Normandii, po czym kontynuował najazdy wzdłuż rzeki.

Toczył wojny z królem Francji Karolem III Prostakiem oraz jego konkurentem Robertem I. Zręcznie lawirował między nimi uzyskując legalizację dla swych podbojów, a jednocześnie powiększając swe ziemie za pomocą miecza. Po śmierci Karola Prostaka sprzymierzył się z jego wrogami w zamian za kolejne nadania ziemskie.

Zasłynął jako sprawny władca, szczególnie zawzięcie zwalczający przestępców. Wedle legend na jego ziemiach panował taki porządek, że gdy jeden z jego sług zawiesił na drzewie klejnot nikt nie śmiał go dotknąć.

Rollo Kulawy został ochrzczony, jednak do końca życia pozostał poganinem. Gdy umarł jego pochówek odbył się w obydwu obrządkach. Rollo najpierw pochowano wedle zwyczaju chrześcijańskiego, a następnie na jego grobie zabito stu jeńców, by służyli mu w zaświatach jako niewolnicy.

Ożenił się nie z księżniczką Francji, ale z hrabiną Poppą z Bayeux, z którą zapoczątkowali dynastię książąt Normandii.

Lagherta

Wedle legendy Lagherta była córką pomniejszego króla lub jarla Fro zamieszkującego w Szwecji. Król ten toczył spór ze swym sąsiadem Sigardem z Norwegii. Ten drugi najechał na jego ziemię, zabił Fro, a kobiety z jego dworu oddał na pohańbienie swym domowym wojownikom. Słysząc o tym Ragnar Lodbrok, rozwścieczony jego nieprawością zaatakował Sigarda. W trakcie bitwy za namową Lagherty wiele kobiet uzbroiło się i stanęło po stronie Ragnara, dzięki czemu ten wygrał. Ragnar zauroczony odwagą kobiety wziął ją za żonę.

Niestety małżeństwo nie układało się dobrze. Zazdrosny o siłę i zdolności żony Ragnar żył w jej cieniu. W efekcie rozwiódł się z nią, by następnie ożenić się z Thorą Borgarhj. Mimo to nadal pozostawali partnerami w interesach. Gdy Danię napadli Sasi Lagherta wysłała na pomoc Ragnarowi 120 okrętów.

Aslung

Aslung z całą pewnością jest postacią legendarną. Pochodzi z rodu opisanego w Sadzę o Wolsungach i stanowi córkę poczętą ze związku Zygfryda z walkirią Brynhildą. Została wychowana przez jednego z wasali Ragnara: Grimę. Gdy ten gościł u niego przedstawiono mu dziewczynę.

Ragnar, by przetestować jej spryt i boskie pochodzenie poddał ją testowi. Nakazał jej stanąć przed sobą nagą i odzianą, z podarkiem i bez oraz nakarmić się i nienakarmić jednocześnie. Dziewczyna przybyła na jego spotkanie odziana w sieć rybacką, przez którą wszystko było widać, niosąc dwa żywe ptaki, które uleciały w niebo, gdy otworzyła ręce oraz poczęstowała go spalonym chlebem.

Aslung poczęła Ragnarowi czworo synów: Ivara Bezkostnego, Sigurda Wężookiego, Hvistserka oraz Ragnavalda Waligórę. O tych dwóch ostatnich nic nie wiadomo.

Bibliografia:

    J. Ros „Heroje Północy” Warszawa 1969
    P. Heather „Imperia i Barbarzyńcy” Poznań 2010
    Leszek Paweł Słupecki „Mitologia skandynawska w epoce Wikingów” Kraków 2013
    Jonathan Wooding „Wikingowie” Warszawa 2001
    Peter G. Foote, David Mackenzie Wilson, Wikingowie, Warszawa 1975
    Farley Mowat, Wyprawy wikingów, Warszawa 1972
    Karol Modżelewski, Barbarzyńska Europa, Warszawa 2004
    Julia M. H. Smit, Europa po Rzymie, Historia kulturowa lat 500-1000, Kraków 2008
    Brian Todd Carey, Joshua A. Allfree, John Cairns, Wojny średniowiecznego świata, Warszawa 2008
    Historia życia prywatnego: T1: Od Cesarstwa Rzymskiego do roku tysięcznego, pod. red. Paul Veyne, Kraków 2005.

Żródło: https://fanbojizycie.wordpress.com/